PHƯƠNG PHÁP LÀM VĂN THUYẾT MINH !

Tìm hiểu chung về văn thuyết minh

1. Khái niệm

Văn thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực của đời sống con người, nhằm giúp cung cấp những tri thức về các hiện tượng, sự vật, đặc điểm, tính chất, nguyên nhân, nguồn gốc… của sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu và giải thích.

Ví dụ:

– Giới thiệu một nhân vật lịch sử

– Giới thiệu một miền quê, một vùng địa lý

– Giới thiệu một đặc sản, một món ăn,…

– Giới thiệu một loài hoa, loài chim, loài thú…

2. Đặc điểm chung của văn thuyết minh

Văn thuyết minh là thể loại văn thông dụng – rất gần gũi với đời sống hàng ngày. Qua bài văn thuyết minh, người nghe sẽ được giải đáp những thắc mắc về các câu hỏi như: Sự vật ấy là gì? Có những đặc điểm gì? Vì sao lại như vậy? Nó có những ích lợi gì?

Văn bản thuyết minh có tính chất khách quan, thực dụng và cung cấp thông tin chính xác, hữu ích, vì vậy văn bản gắn liền với tư duy khoa học, đòi hỏi sự rạch ròi, chính xác, khách quan trong đánh giá.

Bài văn thuyết minh có giá trị khi văn bản đó trình bày rõ ràng, chặt chẽ những đặc điểm cơ bản của đối tượng thuyết minh, đặc biệt trong khi sử dụng ngôn ngữ cần chính xác, cô đọng, hàm súc, sinh động, hấp dẫn, thuyết phục người đọc và người nghe.

3. Yêu cầu và phương pháp thuyết minh
4. Yêu cầu

Muốn nói thì phải hiểu điều mình định nói. Không thể nói vu vơ.

Muốn làm tốt bài văn thuyết minh cũng vậy, nghĩa là người viết, người nói phải nghiên cứu, tìm hiểu sự vật, hiện tượng cần thuyết minh, nhất là phải nắm chắc bản chất, đặc trưng, mối tương quan của nó để có thể trình bày một cách sáng tỏ, đầy sức thuyết phục; tránh lan man, vô nghĩa, ngụy biện.

Ví dụ: Các bài thuyết minh về các loại thuốc hiện nay, nói “bốc lên” như một linh đan, một thần dược, người nghe cảm thấy ngờ vực về sự “một tấc đến giời”.

1. Phương pháp thuyết minh: là cách thức người viết sử dụng trong bài văn thuyết minh. Bài văn thuyết minh đạt chất lượng tức la người viết cung cấp những thông tin chính xác mà đề bài yêu cầu. Có nhiều phương pháp thuyết minh, việc người viết lựa chọn phương pháp nào để truyền đạt nội dung không phải bất cứ học sinh nào cũng nắm được. Vì vậy việc ghi nhận, lựa chọn những thông tin, số liệu nào là hợp lí đế chứng minh một sự vật một hiện tượng là một việc làm hết sức cần thiết.

– Muốn làm tốt bài văn thuyết minh, người viết phải nghiên cứu tìm hiểu sự vật hiện tượng cần thuyết minh, nắm được bản chất và những đặc trưng của chúng để tránh xa đề, lạc đề. Ngoài ra, việc phối hợp nhiều phương pháp, cùng việc vận dụng thao tác tưởng tượng suy luận trong một bài văn thuyết minh sẽ tạo cho bài viết tăng sức thuyết phục và hấp dẫn cho người đọc.

– Trong bài văn thuyết minh đòi hỏi người viết phải quan sát, học tập và tích luỹ kinh nghiệm sống, phải nghiên cứu tìm hiểu sự vật hiện tượng để nắm được bản chất và đặc trưng của đối tượng đó.

Các phương pháp thuyết minh thường gặp:

– Phương pháp nêu định nghĩa giải thích

Trong văn bản thuyết minh nhờ sử dụng những câu văn định nghĩa và giải thích để có thể xác định đôì tượng một cách cụ thể, dễ hiểu, dễ nhớ.

Ví dụ: Hà Nội là một trong những trung tâm văn hóa nghệ thuật lớn của Việt Nam.

– Phương pháp liệt kê

Nhờ sử dụng phương pháp này mà việc trình bày tính chất của sự vật, sự việc thêm rõ ràng, đầy đủ trên các phương diện để nhấn mạnh một đặc điểm nào đó.

Ví dụ: Văn bản Lao xao, Duy Khán đã cưng cấp cho người đọc, người nghe một bức tranh cụ thể, sinh động, nhiều màu sắc về thế giới các loài chim: chèo bẻo, chim cắt, tu hú, bồ các, sáo sậu…

– Phương pháp nêu ví dụ

Trong văn bản, để tăng giá trị tin cậy cho bài viết, đồng thời tạo niềm tin cho người tiếp nhận việc nêu các ví dụ là hết sức cần thiết.

– Phương pháp dùng số liệu

Nhờ sử dụng những con số mang tính định lượng chính xác về đôi tượng cần giải thích, chứng minh sẽ làm sáng tỏ được vai trò của nó trong thành phố.

– Phương pháp so sánh

Trên cơ sở đối chiếu các sự vật, hiện tượng đã quen thuộc hoặc mới mẻ với mọi người hoặc những hiện tượng thông thường, dễ gặp… giúp cho người đọc tiếp nhận đối tượng đó một cách cụ thể, dễ dàng hơn.

– Phương pháp phân loại, phân tích

Chia nhỏ đối tượng thành nhiều bộ phận, nhiều mặt cấu tạo đế thuyết minh sẽ giúp cho người tiếp nhận nắm bắt đối tượng một cách dễ dàng hơn.

Việc trình bày rành mạch những nét riêng của từng đối tượng cụ thể sẽ giúp cho bài văn thuyết minh thêm rõ ràng, rành mạch.